Jeżeli uważasz, że tworzone przeze mnie materiały są pomocne, proszę podaj dalej.
Wychodząc z Ogrodów Luksemburskich, warto zerknąć w stronę Panteonu (na samej górze ulicy Sufflot). To miejsce pochówku zasłużonych dla Francji. Tu jako jedna z nielicznych kobiet jest pochowana nasza rodaczka Maria Curie Skłodowska.
Ostanio Francuzi dość mocno przejęli się, czy wzięli sobie do serca tą rażącą dysproporcję i postanowili nadrobić skumulowane tu od wieków niedoróbki w zakresie równouprawnienia kobiet. Uznali, że za mało jest kobiet w Panteonie. Kolejne panie mają dołączyć tu pośmiertnie.
A sam Panteon to pasjonujący „wycinek” bardzo burzliwych niegdyś losów Paryża. Powstawał w burzliwych czasach i zmieniał swój zamysł (architektoniczny) i przeznaczenie od kościoła katolickiego do świątyni republikańskiej.
PANTEON. Sekrety paryskiego Panteonu.
Panteon (fr. Panthéon) znajduje się w sercu dzielnicy łacińskiej w 5-tym okręgu.
Został wzniesiony w XVIII wieku, jako kościół pod wezwaniem św. Genowefy. Ale następnie jego losy obfitowały w burzliwe zawirowania (o tym dalej) i kilkakrotnie zmieniał swoje przeznaczenie.
Obecnie pełni funkcję mauzoleum wybitnych Francuzów. W krypcie Panteonu znajdują się m.in. grobowce: Woltera, Jana Jakuba Rousseau, Victora Hugo, Emila Zoli, Louisa Braille’a, Piotra Curie, Marie Skłodowskiej-Curie.
Zabytek jest otwarty do zwiedzania.
Panteon jest budowlą w stylu neoklasycznym. Przez wiele lat (zanim pojawiły się nowoczesne wieżowce) górował nad całym lewobrzeżnym Paryżem. Mimo swego gigantyzmu i pewnej zwiewności sylwetki, nie wzbudza jednak uznania znawców sztuki.
Tu chciałabym wyjaśnić, że budynek został zaprojektowany jako kościół przez J.G. Soufflot (jego nazwiskiem nazwano wiodącą do Panteonu ulicę).
BURZLIWA HISTORIA, czyli od kościoła katolickiego do świątyni republikańskiej.
Panteon powstaje na życzenie Ludwika XV, który trapiony chorobą i wyrzutami sumienia ślubuje, że jeżeli wyzdrowieje, to wybuduje świętej Genowefie (patronce miasta) kościół.
Obietnicy dotrzymuje mimo poważnych trudności finansowych królestwa (ze względu na toczone działania wojenne) i mimo pojawiających się po drodze przeszkód. To wszystko wpływa na znaczne przedłużenie się prac. Budowa tego obiektu zresztą okazuje się kosztowiejsza niż pierwotnie sądzono.
Prace przy wznoszeniu fundamentów i wykonaniu krypty najpierw napotykają na przeszkodę w postaci pozostałości po klikudziesięciu dawnych szybach (wydrążonych jeszcze w okresie galo-rzymskim w poszukiwaniu gliny).
Gdzieś w roku 1764 zaczynają się protesty kleru katolickiego, gdyż Soufflot oparł swój projekt na planie krzyża greckiego (krzyż, w którym cztery ramiona są jednakowej długości), a nie łacińskiego. Architekt zmuszony zostaje do wprowadzenia kilku zmian.
Następnie około roku 1770 pojawiają się wątpliwości, co do wytrzymałości konstrukcji. Plan architekta przewiduje, że kopuła (a właściwie 3 nałożone na siebie kopuły, ale o tym troszeczkę dalej) będzie podtrzymywana przez 4 grupy złożone z 3 kolumn każda (zob poniższy rysunek). Panu Soufflot chodziło o połączenie lekkości i zwiewności gotyku z elementami klasycznej elegancji i prostoty greckiej.
Kopuła Pantheonu w zamierzeniu Soufflot i kopuła Pantheonu obecnie.
Projekt wydaje sie jednak zbyt nowatorski. Zaczynają krążyć pogłoski, jakoby przewidziane kolumny nie były wystarczająco solidne, by podtrzymać kopułę i jeżeli nie zostaną zastąpione masywnymi słupami, całość zawali się.
Wkrótce wiekszość mieszkańców Paryża jest przekonana, że prędzej czy później budowla po prostu legnie w gruzach. W 1780 roku, czyli jeszcze w trakcie trwania budowy umiera Soufflot.
Budynek zostanie ukończony w 1790 r, przez jego współpracowników: Jeana-Baptista Rondelet (ucznia Soufflot) i Maximiliena Brébion.
Ale ci zastepują pierwotnie przewidziane kolumny masywnymi słupami. To pozbawia budynek tej odwagi i oryginalności, którymi charakteryzowała się jego pierwotna wersja (i wokół których narosło tyle kontrowersji). Są to dopiero pierwsze z całej serii licznych modyfilkacji pierwotnego projektu.
Rewolucja Francuska.
Gdy ledwie dokończono dzieła wybucha Rewolucja Francuska.
Świeżo ukończony, ale jeszcze nie poświęcony budynek kościoła Św Genowefy, dekretem Zgromadzenia Narodowego (l’Assemblée Nationale) z 4 kwietnia 1791 r zostaje przekształcony w mauzoleum.
Francuzi wzorują się tutaj na Anglikach, którzy groby wielkich ludzi umieszczają w Westminsterze.
Jako pierwszego w Panteonie pochowano Mirabeau. Później przeniesiono tam prochy Woltera, Rousseau, Marata.
Równocześnie przedsięwzięte zostają prace zmierzające do dostosowania budynku do nowo nadanej mu funkcji.
W latach 1791-1793, budynek zostaje dogłębnie zmodyfikowany. Zmianami tymi będzie kierował Quatremère de Quincy.
Usunięty zostaje krzyż i latarenka z wierzchu kopuły. Ponadto (co ma spore konsekwencje dla dalszych losów konstrukcji) zamknięte zostają 38 z 42 okien. To modyfikuje obieg światła wewnątrz budynku. Podczas, gdy zamysłem Soufflot było maksymalne oświetlenie wnętrza, zamurowanie okien pogrąża je w półmroku.
Pierwotny projekt Soufflot i Panteon dzisiaj.
Zamurowanie okien zakłóca również wentylację budynku.
Powoduje to zwiększenie wilgotności powietrza, co z kolei jest przyczyną erozji struktury metalicznej (zastosowano tu technikę kamienia zbrojonego). Należy tu wyjaśnić, że portal jest wsparty na niewidocznej z zewnątrz metalowej konstrukcji. Wilgoć powoduje rdzewienie metalu, co z kolei grozi rozsadzeniem kamienia (stąd pękniecia na murach).
Przedstawia to poniższy rysunek.
Armatura metalowa wewnątrz kamienia
Tak oto Rewolucja Francuska przekształca kościół św Genowefy w mauzoleum (po francusku – panthéon), czyli budynek laicki, poświęcony pamięci wielkich osobistości, które przyczyniły się do rozchwalenia imienia Francji.
Ale XIX w jest okresem bardzo burzliwym w historii francuskiej. I to tylko pierwsze z calej serii zawirowań historycznych. Bo tak następnie:
Napoleon (tzw okres Pierwszego Cesarstwa – le Premier Empire) przywraca Panteonowi charakter religijny (dekretem z 20 lutego 1806 roku).
Budynek jednocześnie pełni funkcję miejsca kultu i pochowku wielkich osobistości. W krypcie (la crypte) umieszczane są szczątki osób szczególnie zasłużonych dla państwa, a w górnej części odbywają się uroczystości religijne.
Po upadku Napoleona i powrocie władzy królewskiej (tzw Restauracja) Panteon zostaje całkowicie przywrócony kościołowi katolickiemu (dekretem krolewskim – l’ordonnance royale – z 12 kwietnia 1816 r).
Jednocześnie zostaje podjęta decyzja o usunięciu ornamentów i emblematów nie związanych z kultem katolickim. W grudniu 1821 r, groby Woltera i Rousseau zostają przesunięte w mało widoczne miejsce (ale pozostają w budynku).
Według ówczesnej anegdotki, kiedy dworzanie zapytują Ludwika XVIII: czy jest to godne, by prochy antyklerykalnego Woltera spoczywały w kościele, ten odpowiada:
Zostawcie go. To, że on codziennie musi asystować we mszy świętej jest dla niego wystarczającą karą.
(« Laissez-le donc, il est bien assez puni d’avoir à entendre la messe tous les jours »).
W roku 1830 zaczynają się rozruchy. Do powstania dołączają się studenci. Wkrótce ogarnia ono również dzielnice robotnicze.
Powstańcy domagają się ustanowienia republiki. W obawie przed zwyciestwem ludu, burżuazja skłania reakcyjnego Karola X do abdykacji na rzecz Ludwika Filipa z Orleańskiej linii Burbońskiej.
Tym sposobem na pewien czas zostaje rozładowane napięcie w mieście.
Panowanie Ludwika Filipa nosi nazwę Monarchi Lipcowej (monarchie de Juillet). Z powrotem budynek Panteonu zostaje odebrany kościołowi katolickiemu. Przywrócona zostaje mu rola mauzoleum.
Dla ciekawostki dodam, że zostaje nadana mu nazwa świątyni Chwały (« le Temple de la Gloire »). W tym okresie fronton zostaje przerobiony przez Davida d’Angers. Pojawia się słynna dewiza:
„Wielkim ludziom – wdzięczna Ojczyzna « (Aux grands hommes, la patrie reconnaissante »).
Ale też w tym czasie nikt nie zostaje tu pochowany.
Wrzenie w społeczeństwie trwa, o czym świadczą nowe, niemal cykliczne wstrząsy.
W czasie panowania Ludwika Filipa ludność paryska będzie zrywać się aż 4 krotnie.
Za czwartym razem, w roku 1848 (tzw Wiosna Ludów) – ludność paryska ostatecznie obala tron. Co kładzie kres panowaniu Burbonów we Francji. Jest to początek tzw Drugiej Republiki.
W latach 1848 – 1851 (w czasie Drugiej Republki – la Deuxième République) Pantenon zostaje nazwany świątynią Ludzkości (« Temple de l’Humanité »). Ale w tym okresie również nie przybędzie mu nowych lokatorów.
W 1851 r Napoleon III dokonuje zamachu stanu, oglaszając się rok później cesarzem Francuzów. Jego rządy trwają 2O lat. Jest to okres nazywany Drugim Cesarstwem – le Second Empire (pierwsze to Napoleon Bonaparte).
W czasie Drugiego Cesarstwa (1851 – 1870), budynek ponownie staje się kościołem. Groby Rousseau i Woltera zostają przykryte deskami. Następuje powrót insygniów religijnych. Zdjęty zostaje epigram: „Wielkim ludziom – wdzięczna Ojczyzna.” Msze zostają wznowione od 3 stycznia 1852 r. Ale już nie jest to zwykły kościół parafialny. Msze są tu bowiem odprawiane tylko w intencji Francji i zmarłych, którzy zostali tam pochowani.
W 1870 r wybucha wojna francusko-pruska.
Pośrednią przyczyną wojny jest rywalizacja między Francją a Prusami o dominację w Europie.
Armia francuska kapituluje pod Sedanem. Napoleon III dostaje się do niewoli.
Po upadku Cesarstwa 4 września 1870r Francja proklamuje powstanie III Republiki. General Louis Trochu zostaje mianowany prezydentem.
Oblężenie Paryża.
Wtedy Paryż otaczają wojska pruskie. 4 miesięczne oblężenie jest bardzo wyczerpujące dla ludności cywilnej. Głód, szerzą się choroby.
Krypta Panteonu zostaje przekształcona w prochownię. Podczas bombardowań niemieckich podziemne galeryjki slużą jako schron dla okolicznej ludności.
Wreszcie następuje zawieszenie broni, na mocy którego 20 tysiecy pruskich żołnierzy biwakuje na Polach Elizajskich i w Luwrze.
Komuna Paryska (18 marca – 28 maja 1871), czyli zryw rewolucyjny mieszkańców Paryża.
W odczuciu mieszkańców, zwłaszcza robotników i rzemieślników uzbrojonych i uformowanych w bataliony w czasie oblężenia, kapitulacja miasta jest aktem zdrady narodowej.
Tymbardziej, że szef rządu francuskiego Louis Thiers zapowiada restaurację monarchii.
Jest to początek Komuny Paryskiej, w czasie trwania której, w gwałtownych walkach wielka burżuazja ściera się z klasą robotniczą i miejską biedotą.
Panenon zostaje ponownie odebrany kościołowi (1871). Służy jako skład broni i główna kwatera dowództwa powstańców.
Ostatecznie w r 1885, przy okazji śmierci i pochówku Wiktora Hugo (Victor Hugo) zapada decyzja o przekształceniu kościoła w mauzoleum.
Znika kościół św Genowefy (l’église Sainte-Geneviève). Od tego momentu budynek jest tylko miejscem spoczynku wielkich postaci republiki.
Panteon w 1912 r.
PANTEON ARCHITEKTURA.
Pantenon jest generalnie zaliczany do stylu neoklasycznego (néo-classique). Przemawia za tym:
okres konstrukcji (prace rozpoczęto w roku 1756, czyli w okresie kiedy zaczął królować styl klasyczny),
słownictwo (kolumny, fronton),
chęć powrotu do antycznej prostoty w odróżnieniu od barokowego stylu poprzedniego okresu.
Alez z uwagi na różnorodność styli Panteon jest czasami uważany (przez niektórych specjalistów) jako pierwszy budynek eklektyczny (styl w architekturze łaczacy elementy zapożyczone z różnych styli i epok).
Widok panoramiczny wnętrza Panteonu
Zamierzeniem Soufflot (twórcy projektu) było połączenie lekkości konstrukcji gotyckich i dostojeństwa architektury greckiej. Architekt czerpał z następujących stylów architektonicznych:
z gotyku, przez swoją strukturę,
z architektury bizantyjskiej ( zamkniecie kopułą o wysokości 83 metrów),
z greckiego stylu antycznego (kolumnada-perystyl z 6 kolumnami, trójkątny fronton, kolumny korynckie).
PANTEON Elementy konstrukcji.
Długość budowli 110 m, szerokość 84 m.
Główna fasada jest udekorowana portykiem z kolumnami kornynckimi, nad którym widoczny jest trójkątny fronton, zrealizowany prze Davida d Angers.
Fronton przedstawia Republikę (w centrum) dającą wolność (la Liberté) i ochraniającą (z lewej strony) Nauki (les Sciences) – przedstawione tutaj pod postaciami licznych wielkich ludzi nauki, filozofi, pisarzy, artystow (Rousseau, Wolter, Corneille).
Po prawej stronie znajduje się Historia – przedstawiona pod postaciami wielkich przywodców (Napoleon Bonaparte) i studentów Politechniki.
Na frontonie znajduje się wyryty w 1837 r przez Davida d’Angers epigram: Wielkim Ludziom – Wdzięczna Ojczyzna (Aux Grands Hommes – la Patrie Reconnaissante) .
Wystrój wnętrza jest dość miernej wartości artystycznej. Z wyjątkiem fresków Puvis de Chavannes, przedstawiającyh sceny z życia sw Genowefy patronki miasta.
PANTEON Ciekawostki architektoniczne.
Portal (brama główna) jest oparta na niewidocznej metalowej strukturze. Jest to prawdziwy kamień zbrojony. Ale taka technika konstrukcji wymaga regularnego utrzymania, aby wilgoć nie przenikała do wnętrza i nie powodowała rdzewienia armatury metalowej. Prowadzi to bowiem do ryzyka rozsadzenia kamienia.
Potrójna kopuła.
Przekrój potrójnej kopuły.
Ważny element konstrukcji pozostaje niezauważalny dla oczu zwiedzających. Wydawało by się, że tylko jedna kopuła podtrzymuje latarenkę i krzyż na szczycie. W rzeczywistosci, są to 3 kopuły nałożone jedna na drugą.
Krypta
Na tyłach Panteonu wznosi się jeden ze znanych i chętnie odwiedzanych kosciołów w Paryżu Saint Etienne du Mont (XVI w).
PANTEON Lokalizacja.
Pantenon znajduje się na ulicy Soufflot (la rue Soufflot), lączącej bulwar Swietego Michała (na wysokości Ogrodu Luksemburskiego) z placem Panteonu. Ulica nosi imię Jacques-Germain Soufflota (1713-1780), architekta Panteonu. Została ona zaplanowana w koncu XVIII wieku (w tym samym czasie co Pantenon) po to, żeby umieścić go w odpowiedniej perspektywie.
W sąsiedztwie Panteonu położone są: merostwo 5 tego okręgu, słynne liceum im. Henryka IV (le lycée Henri-IV), kościół l’église Saint-Etienne-du-Mont, biblioteka świętej Genowefy (la bibliothèque Sainet-Geneviève) i fakultet prawa (faculté de droit).
Na ulicy Soufflot znajduje się popularna kafejka La Gueuze, znana z najlepszego w całym Paryżu piwa.
Jestem blogerką, emigrantką, poczwórną mamą. Kobietą, która nie jednego w życiu doświadczyła, z niejednego pieca jadła chleb.
Od prawie 20 lat mieszkam na emigracji we Francji, w Paryżu.
Uważam, że emigracja to dobra szkoła życia i wymagająca, choć bardzo skuteczna lekcja pokory. Ale też wewnętrznej siły i zdrowego dystansu do samego siebie i momentami wystawiającej nas na próby codzienności.
Jestem tu po to, by pomóc Ci zgłębić tajniki języka francuskiego, rozsmakować się w nim. Opowiadam historie, które pomogą Ci lepiej zapamiętać francuskie wyrażenia.
Czasami rozśmieszę lub zmotywuję.
Znajdziesz mnie również na Instagramie, gdzie piszę bardziej osobiście o moim życiu w Paryżu i mojej pasji, jaką jest nauka języka francuskiego.
Jeżeli uważasz, że tworzone przeze mnie materiały są pomocne, proszę podaj dalej.
8 odpowiedzi na “Sekrety paryskiego Panteonu.”